مطالعه جزء نیازهای فکری و روحی هر انسانی است و فرآیندی است که به منظور خواندن و کسب اطلاعات توسط شخص انجام می شود. آیا تاکنون به این موضوع فکر کرده اید که بهترین زمان برای مطالعه چه وقتی است؟ اینکه برای مطالعه کتاب، مقاله و… روز باید این کار را انجام بدهیم یا شب برای آن بهتر است؟ آیا به مزیتهای مطالعه در روز و یا شب واقف هستید و در مورد آنها اطلاعات دارید؟ مفهوم ساعت بیولوژیکی چیست و چرا در انتخاب بهترین زمان برای مطالعه تأثیرگذار است؟
پاسخ هر شخص به سؤالات بالا ممکن است متفاوت باشد و یا حتی پاسخی مشخص برای آن نداشته باشد. عده ای به علت مشغله روزانه شاید ترجیح دهند در هنگام شب مطالعه کنند اما عده دیگر مطالعه در روز، خصوصاً در هنگام صبح، را در نظر می گیرند. اینکه شما چه زمانی را برای مطالعه انتخاب کنید به عوامل مختلفی مثل حرفه و شغل شما، زمان کاری شما، داشتن وقت آزاد در طول روز یا شب، آمادگی فکری و روحی شما برای مطالعه و … بستگی دارد. برای اینکه به این موضوع پی ببرید باید مطالعه کردن در طول روز و شب را آزمایش کنید تا با توجه به شرایط خود تصمیم بگیرید. در این مقاله قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم بهترین زمان برای مطالعه چه موقع است و مطالعه در روز یا شب هر یک چه مزایایی دارد. مطالعه این مقاله به شما کمک خواهد کرد که تا با انتخاب درست زمان مطالعه، میزان توجه، تمرکز و انرژی خود را بیشتر به این امر اختصاص دهید.
مزیت های مطالعه در روز
1) بعد از یک خواب خوب شبانه، احتمالاً روز بعد انرژی، توانایی و هوشیاری بالاتری برای تمرکز خواهید داشت، زیرا بدن شما در هنگام خواب در استراحت بوده و خستگی های شما برطرف شده است. بر طبق تحقیقات دانشگاه ساسکس، بهترین زمان برای مطالعه و جذب اطلاعات جدید در صبح است. طبق تحقیق صبح ها تمایل داریم که در کارهایی که به توانایی ما در یادآوری جزئیات دقیق مانند نامها؛ مکانها، تاریخ و واقعیتها متکی هستند، بهتر عمل کنیم. برعکس بعد از ظهر مغز ما بهتر می تواند ارتباط بین دانش ما را تلفیق کند. بنابراین توصیه می شود که ما چیزهای جدید را در طول صبح یاد بگیریم و بعداً آنها را اصلاح کنیم تا ارتباطات بهتری برقرار شود.
2) ساختار جامعه به شکلی است که در طول روز مشغول به فعالیت بوده و در هنگام شب در حال استراحت و خواب است، بنابراین با پایبندی به این هنجار مزایای انکارناپذیری مانند امکان رفتن به کتابخانه برای مطالعه کتاب ها و مجلات وجود دارد.
3) بیشتر افراد در جامعه در طول روز با هم در تماس هستند، بنابراین در صورت داشتن سؤال می توانید با دوستان یا معلمان خود ارتباط برقرار کنید و اطلاعات جدیدی را بدست آورید. حتی می توانید این اطلاعات را یادداشت کنید تا بعدها بتوانید در صورت فراموشی از آن استفاده کنید.
4) نور طبیعی برای چشم انسان بهتر است، در مقابل نور مصنوعی به چشم شما آسیب می زند و می تواند بر ریتم خواب طبیعی شما اثر بگذارد. این ممکن است باعث شود برخی از افراد استرس بیشتری داشته باشند. در مقابل در طول روز نور طبیعی وجود دارد و احتیاج به روشنکردن لامپ و چراغ نیست. نور طبیعی دقیقاً طیف مناسبی برای بینایی مطلوب دارد؛ این به نوبه خود منجر به تمرکز و هوشیاری بیشتر می شود. علاوه بر این قرارگرفتن بهتر در معرض نور خورشید منجر به حوصله بیشتر و بهره وری بالاتر برای مطالعه کردن می شود. بنابراین از این نظر مطالعه در روز نسبت به شب ترجیح داده می شود.
مزیتهای مطالعه در شب
1)در طول روز افراد فعال تر هستند و سر و صدا بیشتری وجود دارد. شاید در این شرایط مطالعه کردن سخت باشد. اما در طول شب سکوت بیشتری وجود دارد و شما می توانید در آرامش به مطالعه بپردازید. این موضوع زمانی که می خواهید با دقت و عمق بیشتری درباره موضوعات خاص تفکر کنید، بیشتر نمایان می شود.
2) در طول شب حواس پرتی کمتری نسبت به روز وجود دارد. بیشتر دوستان شما در حال استراحت یا خواب هستند و شبکه های اجتماعی شما فعالیت کمتری دارند. بنابراین شما می توانید روی کار متمرکز شوید و با مزاحمت کمتری به مطالعه بپردازید.
3) بر طبق برخی تحقیقات انجام شده، در طول شب ذهن شما خلاقانه تر عمل می کند و علت آن این است که فهم و ادراک در چنین زمانی متفاوت است. در واقع شما مفاهیم را به روش های تغییریافته مشاهده می کنید.
4) بهترین چیز در مورد مطالعه در شب این است که شما معمولاً کمی بعد به رختخواب می روید. این روی حافظه شما اثر اعجابانگیزی دارد! خوابیدن بعد از مطالعه، به اطلاعاتی که اخیراً بدست آورده اید، زمان بهتری برای نفوذ در مغز شما می دهد.
درک ساعت بیولوژیکی برای یافت بهترین زمان برای مطالعه
یک دیگر از مسائل مهمی که در انتخاب بهترین زمان برای مطالعه باید در نظر گرفت، توجه به ساعت بیولوژیکی فردی است. بر اساس مطالعات مربوط به ریتم های بیولوژیکی، روزهای ما معمولاً از چرخه پیک (اوج)، Trough و بازیابی (ریکاوری) تشکیل شده است. در حالت اوج بسیار کوشا و متمرکزشده عمل می کنیم، در حالت Trough انرژی و حوصله بیشتری داریم و در نهایت در حالت بازیابی، به تقویت روحیه می پردازیم اما سطح هوشیاری ما پایین است.
مرحله اول یعنی اوج، برای کار تحلیلی بهتر است. این در واقع زمانی است که شما باید برای امتحانات تخصصی مطالعه کنید یا روی پروژه های فنی کار کنید.
مرحله Trough برای کنارزدن وظایف اداری (به عنوان مثال پرکردن گزارش هزینه ها، پاسخ به ایمیلهای معمول) بسیار مناسب است، اما باید از کارهایی که به تمرکز شدید نیاز دارند، خودداری کنید. به عنوان مثال مطالعات نشان میدهد که در بعد از ظهر، پزشکان مستعد ابتلا به خطاهای پزشکی هستند و دانشجویان در آزمونهای استانداردشده نمره کمتری می گیرند و بالاخره مرحله بازیابی برای ایده پردازی بهترین انتخاب است. شما انرژی خود را افزایش می دهید اما در جستجوی ایده های جدید آزادتر و رهاتر هستید.
برای اکثر افراد چرخه اوج – Trough – بازیابی در طی روز به همان ترتیب اتفاق می افتد. آنها صبح ها بهترین کار خود را انجام می دهند، بعد از ظهر برای حفظ تمرکز تلاش می کنند و از عصر به بعد در فاز بازیابی می باشند. با این حال حدود 20 درصد از مردم «کرونوتیپ عصرانه» دارند (به مثابه جغدهای شبانه). برای این گروه فاز اوج در شب اتفاق می افتد در حالی که فاز Trough و بازیابی در صبح روز بعد و بعد از ظهر می باشد.
اینکه شما ساعت بیولوژیکی خود را درک کنید و بفهمید که سه مرحله فوق برای شما به چه صورت اتفاق می افتد، می تواند در انتخاب بهترین زمان برای مطالعه و برنامه ریزی برای آن به شما کمک زیادی کند.
عوامل تأثیرگذار بر انتخاب بهترین زمان برای مطالعه
1) حرفه و شغل: اینکه شما در طول روز کار می کنید یا شب و یا اینکه هر دو شیفت به انجام کار مشغول هستید، به صورت بالقوه بر انتخاب بهترین زمان برای مطالعه شما اثر می گذارد. به طور مثال افرادی که در ادارات دولتی و بانک ها مشغول به کار هستند معمولاً از صبح تا ساعت 2 یا 3 بعد از ظهر مشغول به کار می باشند، بنابراین برای این افراد، به جزء روز تعطیل، تنها گزینه مطالعه کردن در عصر یا شب می باشد. یا افرادی که در دو شفیت کار می کنند شاید ترجیح بدهند در بین زمان استراحت خود در محیط کار مطالعه ای نیز داشته باشند.
2) وضعیت بدنی و تندرستی: اگر بدن شما در وضعیت نرمال خود باشد و در سلامت کامل باشید، انرژی و توان لازم برای مطالعه کردن در اختیار خواهید داشت. اما در هنگام مریضی یا ضعف قطعاً اولویت اول شما بهبود وضعیت فعلی و بازیابی تندرستی است و ضمن پایینتر بودن هوشیاری، توان کافی را نیز برای مطالعه کردن نخواهید داشت.
3) داشتن زمان کافی برای مطالعه: برای اینکه بتوانید به مطالعه بپردازید باید از قبل برنامه ریزی کنید و وقتی مناسب را برای این کار در نظر بگیرید. به طور مثال ممکن است قصد داشته باشید حدود 2 ساعت از زمان خود را به مطالعه یک مجله علمی یا بررسی اخبار بروز در یک سایت خبری اختصاص بدهید. در این حالت باید در تایم روزانه خود و به غیر ساعت کاری برای این 2 ساعت وقتی رزرو کنید. بعضی افراد نیز هستند که ترجیح می دهند این کار را در روز تعطیلی کار خود انجام دهند، چون زمان کافی را برای انجام آن در اختیار دارند؛ در این حالت می توانند برای روز یا شب برنامه ریزی کرده و به مطالعه بپردازند.
4) مکان مطالعه: بعضی افراد به سبب شغلی که دارند دائماً با اخبار و اطلاعات جدید روبرو هستند و یا مطالب علمی متنوعی را مطالعه می کنند. در واقع آنها در محیط کاری و در حین کار خود مطالعه نیز می کنند و اطلاعات جدیدی بدست می آورند، بنابراین شاید در تایم غیرکاری اصلاً احتیاجی به مطالعه بیشتر نداشته باشند و وقت خود را به انجام کارهای روزمره دیگر زندگی خود اختصاص دهند.
در مقابل افرادی دیگری هستند در محیط کار اصلاً وقت لازم را برای مطالعه ندارند و در طول زمان کاری فقط به انجام مؤثر و به موقع فعالیتی که انجام می دهند، می اندیشند. بنابراین این افراد برای تایم غیر کاری خود در محیط خانه باید برنامه ریزی کرده و در صورت لزوم به مطالعه بپردازند. در این مورد به طور مفصل و کامل در یک مقاله مجزا با عنوان “بهترین مکان مطالعه” پرداخته ایم.
نتیجه گیری
همه انسانها برای کسب اطلاعات و آگاهی در مورد مسائل مختلف به شیوههای مختلفی چون پرسش از اشخاص، بررسی اخبار و اطلاعات روزانه یا مطالعه کتب و مجلاتی که در دسترس آنهاست، عمل می کنند. در زمینه مطالعه شخصی، آنها ممکن است از منابع مختلفی مثل کتاب، مجله، سایتهای اینترنتی و حتی شبکه های اجتماعی استفاده کنند. چیزی که در این بین مهم می باشد این است که برای این کار یک زمان جداگانه، غیر از زمان کاری خود، در نظر گرفته و امر مطالعه را با هوشیاری، تمرکز بالا، انرژی و حوصله زیاد و علاقه و توجه کافی انجام دهند. حال اینکه این افراد چه زمانی را به عنوان بهترین زمان برای مطالعه در نظر بگیرند و در طول روز و یا شب این کار را انجام دهند به شرایط کاری و محیطی که در آن زندگی می کنند و همچنین ساعت بیولوژیکی آنها بستگی دارد.
زمان مطالعه در افراد یکسان نیست. عدهای ممکن است روز خصوصاً صبح را ترجیح دهند زیرا دارای انرژی و توان مضاعفتری بوده و می توانند از نعمت نور طبیعی برای مطالعه کردن استفاده کنند. اما عده دیگر ممکن است شب را برای مطالعه کردن انتخاب کنند که دلیل آن می تواند دوری از شلوغی و سر و صدای زیاد روز و استفاده از سکوت در شب باشد. همچنین در این حالت ذهن آنها خلاقانهتر عمل می کند و مطالب بهتر در ذهن آنها جای می گیرد. بنابراین در کل نمی توانیم تعیین کنیم که روز یا شب کدام یک برای انتخاب بهترین زمان برای مطالعه بهتر است و این مورد با شرایط زندگی و ویژگی ها و ترجیحات فردی شخصی که به امر مطالعه می پردازد، ارتباط مستقیمی دارد.