بعضی وقت‌ها هرچقدر هم درس بخوانیم؛ فایده‌ای ندارد که ندارد، بازهم نمره‌ی خوبی را کسب نکردهایم! مشکل از کجاست؛ آیا عادت‌های غلط درس خواندن را می‌شناسید؟ بررسی، شناسایی و ترک روش‌های نادرست مطالعه، یکی از مهم‌ترین مسائلی است؛ که برای داشتن یک مطالعه صحیح و اصولی رعایت کنید. چرا که، گاهی با داشتن تنها یک عادت نادرست، میتوان تمام زمان مطالعه را از دست داد! از این رو، لازم است که، با عادت‌های نادرست مطالعه و همچنین اشتباهات رایج هنگام درس خواندن آشنا شویم؛ و برای کسب نمره خوب از انجام آنها بپرهیزیم. مطالعه و درس خواندن، یکی از مهم‌ترین کارهایی است؛ که دانش آموزان برای ادامه روند تحصیلی خود، باید به خوبی آن را انجام دهند. با این حال، متاسفانه بسیاری از دانش آموزان، روش های نادرستی را برای مطالعه به کار میگیرند؛ و یا اینکه عادت‌های غلط درس خواندن خود را هنوز هم ترک نکردهاند! به یاد داشته باشید اگر متقاضی آزمون سراسری هستید، تنها خرید کتاب کنکور نمی‌تواند موفقیت شما را تضمین کند بلکه نحوه درس خواندن شما نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه این مقاله، عادت‌های نادرست مطالعه، اشتباهات رایج هنگام درس خواندن و روش هایی برای ترک عادت های غلط درس خواندن را با هم بررسی میکنیم. اگر شما هم، به دنبال این هستید که، مثل نابغه ها درس بخوانید؛ با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
چرا باید عادت های نادرست مطالعه مان را ترک کنیم؟
شاید کنار آمدن با عادت های غلط درس خواندن، در کوتاه مدت بتواند کمی قابل تحمل باشد. اما، برای یک دانش‌آموز، محصل، داوطلب و دانشجو که قصد دارد؛ چندین دهه از زندگی خود را به مطالعه و درس خواندن اختصاص بدهد، شرایط سختی است. اینکه شما بخواهید برای مدتی طولانی، روش‌های نادرست مطالعه را به همراه خود بکشانید؛ قطعا خسته و دل‌زده خواهید شد. از طرفی، با وجود عادت‌های نادرست مطالعه و عدم ترک آنها؛ ممکن است در زمان کوتاهی نیز محصل از ادامه تحصیل نیز دست بکشد. چرا که با خود فکر می‌کند که این اطلاعات و مفاهیم، بسیار سخت بوده و تلاش کردن فایده‌ای ندارد! آیا برای شما هم پیش آمده که در حال مطالعه مطلب جدیدی هستید؛ و پس از صرف زمان نسبتا طولانی، احساس می‌کنید که هیچ چیزی از این مطلب را نفهمیدید! یکهو احتمال دارد به ساعتتان نگاهی بیاندازید، و با خود بگویید که چطور امکان دارد؟ این همه زمان صرف کردم؛ و حتی یادم نمیآید از کجا شروع کردم!! اگر این موقعیت برای شما هم آشناست؛ پس شما هم در لیست افراد با عادت های غلط درس خواندن قرار میگیرید. حالا، وقتش نیست که اشتباهات رایج هنگام درس خواندن را بشناسید؛ و آنها را از بین ببرید؟
بدترین عادت های غلط درس خواندن
برخی از عادت‌های غلط در زندگی، کاملا مشهود و قابل لمس هستند. اما گاهی پیش میآید که ما از وجود یک عادت نادرست در رفتار و عمل خود با خبر نیستیم. همچنین، بسیاری از عادت‌های غلط درس خواندن، را نمیتوان به خوبی درک کرد. بگذارید؛ فهم این مسئله را با طرح یک مثال راحت‌تر کنیم. به‌عنوان مثال، شما ساعاتی طولانی را بدون وقفه به درس خواندن اختصاص میدهید؛ چیزی نمیخورید، چیزی نمینوشید، استراحت نمیکنید و یک بند به مطالعه مشغول هستید. با این وجود، ممکن است نمره و نتیجه‌ی خوبی را از امتحان خود کسب نکنید!!! این جاست که از خودتان می‌پرسید:« چرا؟ من که همه‌ی روزم را به درس خواندن اختصاص داده بودم؛ بدون اینکه حتی یک لیوان آب بخورم.» خب، اشتباه شما همین جاست! مطالعه‌ی یکسره بدون استراحت و تغذیه مناسب و کافی، یکی از رایج‌ترین عادت‌های غلط درس خواندن در بسیاری از دانش‌آموزان است. در ادامه به 10 مورد از بدترین عادت‌های نادرست مطالعه و بررسی آنها می‌پردازیم. اگر به دنبال یک مطالعه مطلوب و لذتبخش هستید؛ لازم است که این موارد را از عادات خود حذف کنید.
۱. برای مطالعه خود هیچ برنامهی مشخصی ندارید!
اگر بخواهیم آدمها را بر اساس برنامه‌ریزی‌هایی که دارند؛ دسته‌بندی کنیم، به سه دسته تقسیم خواهیم شد. دسته اول، افرادی هستند که برای مطالعه و کارهای خود برنامه‌ریزی کرده، و بر اساس آن عمل می‌کنند. دسته دوم، افرادی‌اند که برنامه‌های فوقالعادهایی را تنظیم می‌کنند، اما هیچوقت به آن عمل نمیکنند! دسته سوم، افرادی هستند که حتی برنامه‌ریزی مشخصی ندارند؛ چه برسد به اینکه بخواهند به آن عمل کنند!! حالا شما در مطالعه و درس خواندن جزو کدام دسته‌اید؟ دسته‌ی اول که قطعا جزو موفقترین ها هستند؛ اما اگر جزو دسته‌های دوم و سوم هستید، باید فکری به حال خود کنید! چرا که مطالعه بدون برنامه‌ریزی، یکی از بدترین عادت‌های غلط درس خواندن است. چرا که، شما حتی برای مطالعه سادهترین درسها نیز به یک برنامه‌ریزی خوب و اصولی نیاز دارید. پس، اگر احساس می‌کنید که برنامه نداشتن یکی از اشتباهات رایج هنگام درس خواندن در شما است؛ همین الان به فکر حل کردن آن باشید. چرا که بی‌برنامگی، یکی از بدترین عادت‌هایی است؛ که تمام زندگی شما را تحت تاثیر قرار میدهد.
۲. فضای مشخصی را برای درس خواندن انتخاب نمیکنید.
اینکه شما بتوانید تمرکز خود را برای درس خواندن در هر شرایط محیطی حفظ کنید؛ واقعا عالی است. حال فکر کنید؛ که اگر در محیطی با شرایط ایده آل، درس بخوانید و تمام حواستان را به درس بدهید نتیجه چه خواهد شد؟ یکی از اشتباهات رایج هنگام درس خواندن بسیاری از دانش‌آموزان، خواندن در مکان‌های مختلف است. در شرایطی، این عمل می‌تواند تنها چاره‌ی ما برای مطالعه باشد؛ و کار دیگری نمیتوان کرد. اما، مطالعه جلوی تلویزیون، سر میز غذاخوری، روی تخت‌خواب و … با وجود میز و فضای مطالعه واقعا یکی از عادت‌های نادرست مطالعه است. بنابراین، بهتر است که با وجود یک برنامه مشخص برای ساعات مطالعه خود، درس خواندن را فقط به محیط مخصوص به خود اختصاص دهید. اینکه در ساعات مطالعه شما، سریال مورد علاقهتان پخش خواهد شد؛ دلیل خوبی برای درس خواندن جلوی تلویزیون نیست!
۳. نداشتن تمرکز؛ یکی از بدترین عادت‌های غلط درس خواندن!
یکی دیگر از عادت‌های غلط درس خواندن، مطالعه‌ی بدون تمرکز است. به‌طور کلی، داشتن تمرکز یکی از اصول اولیه مطالعه و درس خواندن است. مطالعه بدون تمرکز، هدر رفتن زمان و انرژی است. عادت‌های غلطی مثل چک کردن مداوم گوشی، درس خواندن در محیط نامناسب، یا مطالعه بدون برنامه، تمرکز را مختل می‌کنند و باعث می‌شوند مطالب به درستی در ذهن ننشینند. در واقع میتوان گفت عوامل و اشتباهات رایج هنگام درس خواندن بسیاری وجود دارند؛ که امکان دارد تمرکز شما را با اختلال مواجه کند. اما، چگونه تمرکز خود را برای درس خواندن افزایش دهیم؟
- مکانی را برای مطالعه انتخاب کنید که عاری از هرگونه مزاحمت و سر و صدا باشد. میز مطالعه خود را مرتب نگه دارید و فقط وسایلی که برای مطالعه نیاز دارید را روی آن قرار دهید.
- از نورپردازی کافی و مناسب استفاده کنید, و دمای اتاق را در سطحی مطلوب نگه دارید.
- یک برنامه ریزی درسی واقع بینانه و قابل اجرا برای خود تنظیم کنید.
- از تکنیک های مختلف برای مدیریت زمان مطالعه خود استفاده کنید.
- قبل از شروع مطالعه، تمام عوامل مزاحم مانند تلفن همراه، تلویزیون و شبکه های اجتماعی را خاموش کنید.
- تمرینات تمرکز حواس مانند مدیتیشن یا تنفس عمیق می تواند به شما در افزایش قدرت تمرکزتان کمک کند.
۴. یک مطالعه طوطیوار دارید.
یکی دیگر از عادت‌های نادرست مطالعه، که بسیاری از دانش‌آموزان به عواقب آن گرفتار هستند؛ خواندن طوطی وار مطالب درسی است. به طور کلی، مطالعه و درس خواندن طوطی وار به روشی از یادگیری گفته می‌شود؛ که در آن فرد بدون درک مفاهیم و صرفاً با حفظ کردن مطالب، به مطالعه می‌پردازد. گویی که مانند یک طوطی، جملات و عبارات را بدون فهم معنای آنها تکرار می‌کند. خب، واقعا با این روش از مطالعه و داشتن عادت‌های غلط درس خواندن به دنبال کسب نمره های خوب نیز هستید؟ در این روش، فرد صرفاً به حفظ کردن اطلاعات می‌پردازد و درک عمیقی از مفاهیم پیدا نمی‌کند. در نتیجه، به محض اینکه با سوال یا مشکلی جدید روبرو شود که خارج از محدوده مطالب حفظ شده باشد؛ قادر به پاسخگویی نخواهد بود. بنابراین، مطالعه طوطی وار از روش های نادرست مطالعه است؛ که باید از آن تنها برای پیش مطالعه های خود استفاده کنید.
۵. بدون وقفه و استراحت به مطالعه می‌پردازید.
مطالعه بی‌وقفه، بدون استراحت کردن نیز یکی دیگر از عادت‌های غلط درس خواندن است. همانطور که در ابتدا نیز اشاره کردیم؛ بسیاری از دانش‌آموزان و محصلان این مورد را به عنوان عادت‌های نادرست مطالعه نمی‌شناسند. در حالی‌که، این مورد نیز می‌تواند عملکرد و راندمان شما حین مطالعه را بسیار پایین بیاورد. مطالعه بی وقفه، یکی از اشتباهات رایج هنگام درس خواندن است؛ که منجر به کاهش تمرکز و قدرت یادگیری، ایجاد استرس و اضطراب، فراموشی مطالب و آسیب به سلامت جسمی می‌شود. بنابراین، استراحت در دوران کنکور را جدی بگیرید و بهتر است از روش‌های نادرست مطالعه دوری کرد؛ و به مطالعه اصولی و صحیح مطالب پرداخت. در ادامه راه‌حل‌هایی را به عنوان مثال برای جلوگیری از مضرات مطالعه بی وقفه بیان خواهیم کرد:
- در حین مطالعه، هر 45 تا 60 دقیقه، 5 تا 10 دقیقه استراحت کنید.
- در طول استراحت، از جای خود بلند شوید، کمی راه بروید و چشمان خود را ببندید یا به دور دست نگاه کنید.
- همچنین می‌توانید در این زمان، یک میان وعده سالم میل کنید یا به موسیقی گوش دهید.
- محیط مطالعه خود را آرام و بدون مزاحمت نگه دارید.
- از خواب کافی و رژیم غذایی سالم اطمینان حاصل کنید.
۶. از گوشی موبایلتان دل نمیکنید!
امروزه، گوشی‌های موبایل به یک عضو همیشگی از هر فرد تبدیل شده. به‌طوری‌که گاهی احساس میکنیم؛ حتی یک لحظه را هم نمیتوانیم بدون نگاه کردن به گوشیمان سر کنیم! این عادت به شدت مضر، به یکی از اشتباهات رایج هنگام درس خواندن نیز تبدیل شده است! دسترسی راحت به اینترنت، گوشی های همراه هوشمند و شبکه‌های اجتماعی باعث شده تا افراد بسیاری، روزانه بخش زیادی از وقت خود را با گوشی همراه خود سپری کنند. این رفتار، می‌تواند به یکی از عادت‌های غلط درس خواندن نیز تبدیل شود. با این حال، برای داشتن یک مطالعه مستمر، و ثمربخش لازم است که حداقل حین مطالعه از چک کردن مداوم گوشی خود دست بردارید؛ و این کار را به بعد از اتمام مطالعه موکول کنید.
۷. برنامه‌هایتان را برای مطالعه به تعویق می‌اندازید.
از دیگر روش‌های نادرست مطالعه، به تعویق انداختن برنامه‌هایتان است. پیش‌تر نیز به دسته‌بندی آدمها بر اساس رفتار و برنامه‌ریزی‌های آنها اشاره کردیم! به تعویق انداختن برنامه‌های درس خواندن و مطالعه، احتمالا همان دسته‌ی دوم را در بر میگیرد. کسانی که برنامه‌های فوق‌العاده خوبی را طراحی می‌کنند؛ و به آن عمل نخواهند کرد. اگر شما هم از این دسته افراد هستید؛ باید دیر یا زود منتظر نتایج نه چندان رضایت بخش خود از امتحاناتتان باشید!! به تعویق انداختن برنامه‌های مطالعاتی، یکی از عادت‌های غلط درس خواندن است؛ که بسیاری از دانش‌آموزان را در بر میگیرد. احتمالا برای شما هم پیش آماده که با خود گفته‌اید: «از ترم بعد، از امتحان بعد، از سال بعد شروع میکنم» این عادت‌های نادرست مطالعه، تنها شما را از اهدافتان دور می‌کند و بس!
۸. حین درس خواندن، استرس و اضطراب زیادی دارید.
استرس و اضطراب زیاد نیز، یکی از عادت‌های نادرست مطالعه است؛ که لازم است به تمرین بسیار آنها را حذف و یا کنترل کنید. هنگامی که شما مضطرب هستید؛ هورمون‌هایی مانند کورتیزول در بدنتان آزاد می‌شود. این هورمون‌ها می‌توانند بر عملکرد هیپوکامپ، (ناحیه ای از مغز که مسئول حافظه و یادگیری است)، تاثیر بگذارند. در نتیجه، به خاطر سپردن اطلاعات و تمرکز بر روی مطالب درسی برای شما دشوارتر می شود. علاوه‌بر این، اضطراب می تواند منجر به افکار منفی و خودگویی منفی شود. این افکار می توانند اعتماد به نفس شما را از بین ببرند و انگیزه شما را برای مطالعه کاهش دهند. بنابراین، میتوان گفت یکی دیگر از عادت‌های غلط درس خواندن، داشتن استرس و اضطراب است؛ که لازم است هرچه سریعتر به رفع آن بپردازید. برای کاهش استرس کنکور می‌توانید مقاله مرتبط با آن را مطالعه کنید.
۹. مدام خودتان را با دیگران مقایسه می‌کنید!
برای بسیاری از ما پیش میآید؛ که در بسیاری از موارد زندگی مان خود را با دیگران مقایسه میکنیم. از مهم‌ترین اشتباهات رایج هنگام مطالعه، میتوان به مقایسه خود با دیگران اشاره کرد. هنگامی که خود را با دیگران مقایسه می‌کنید، تمرکزتان از روی یادگیری و درک مطالب به سمت نگرانی در مورد عملکردتان در مقایسه با دیگران معطوف می‌شود. این امر به عنوان یکی از بدترین عادت‌های غلط درس خواندن می‌تواند منجر به اضطراب، ناامیدی و کاهش انگیزه شود. مقایسه خود با افرادی که به نظر می‌رسد از شما بهتر عمل می‌کنند، می تواند اعتماد به نفس شما را خدشه دار کند. این امر می تواند منجر به باورهای منفی در مورد توانایی های خود و کاهش تمایل شما به تلاش برای رسیدن به اهدافتان شود. برای جلوگیری از این عادت‌های نادرست مطالعه، بهتر است روی نقاط قوت خود تمرکز کنیم؛ از آنها برای جبران نقاط ضعف خود استفاده کنید. اشتباهات بخشی از فرآیند یادگیری هستند. از آنها به عنوان فرصتی برای یادگیری و پیشرفت استفاده کنید.
۱۰. همه مطالب را به شب امتحان موکول کردید.
شب امتحانی بودن، یکی از بدترین روش‌های نادرست مطالعه بسیاری از دانش‌آموزان است! بسیاری از دانش آموزان، در شب های امتحان به تمامی روزها و ساعاتی که میتوانستند درس بخوانند؛ اما نخواندند فکر می‌کنند و افسوس میخورند! در این شرایط است که باید به خود گفت:«وای بر من!» مطالعه در شب امتحان، یکی از بدترین عادت‌های غلط درس خواندن است. چرا که در شب امتحان، زمان کافی برای فهم عمیق مطالب و درک مفاهیم پیچیده وجود ندارد. شما مجبورید به جای یادگیری واقعی، مطالب را به صورت سطحی حفظ کنید که این امر منجر به فراموشی سریع آنها بعد از امتحان خواهد شد. فشار ناشی از حجم زیاد مطالب و کمبود زمان، استرس و اضطراب زیادی را در شب امتحان به شما تحمیل می‌کند. این اضطراب باعث کاهش تمرکز و قدرت تفکر شما شده و در نهایت عملکرد شما را در امتحان مختل می‌کند.
سخن پایانی
شناسایی عادت های غلط درس خواندن، و اشتباهات رایج هنگام مطالعه می‌تواند به ما در بهبود ساعات و عملکرد مطالعه مان کمک بسیاری کند. عادت‌های مطالعه‌ی نامناسب می‌توانند مانع پیشرفت تحصیلی شما شده و در نهایت منجر به عدم موفقیت شما شوند. با این حال، سعی کنید عادت های درست را جایگزین عادت های نادرست مطالعه خود کنید؛ و به سمت پیشرفت قدم بردارید. در نهایت، شناسایی عادت های نادرست و رفع آنها، می‌تواند به افزایش تمرکز و بازدهی ما نه تنها در درس خواندن، بلکه در تمام جوانب زندگی به ما کمک خواهد کرد.