روش های مطالعه دروس حفظی + تکنیک های کاربردی

مطالعه دروس حفظی، شاید در نگاه اول راحت‌تر از سایر درس‌های مفهومی ومحاسباتی به نظر برسد. چرا که خیلی از دانش آموزان فکر می‌کنند؛ تنها با خواندن چند دور طوطی وار مطالب حفظی آن‌ها را یاد گرفته‌اند! در حالی که، این عمل تنها بخشی از روش مطالعه دروس حفظی است؛ نه همه‌ی آن. قطعا با خواندن طوطی وار یک مطلب و فقط حفظ کردن آن، نمی‌توان برای مدت طولانی آن را در ذهن خود نگه داشت. بنابراین دیر یا زود خواهیم دید مطالبی را که حفظ کردیم، دیگر به یاد نداریم. این روش مطالعه دروس حفظی برای کنکور، نه تنها کارآمد نیست؛ بلکه منجر به کسب تراز پایین در بسیاری از درس‌های عمومی و تخصصی می‌شود. بنابراین خرید کتاب کنکور تجربی یا سایر رشته ها به‌ تنهایی نمی‌تواند تضمین کننده موفقیت در کنکور باشد. با این حال، بهترین روش مطالعه دروس حفظی برای موفقیت در امتحانات و کنکور چیست؟ چگونه می‌توانیم مطالب حفظی را یاد بگیریم، در ذهن خود تثبیت کنیم، و به راحتی سر جلسه امتحان ظاهر شویم؟ در ادامه این مقاله از کتاب کنکور، به بررسی بهترین انواع متدهای مطالعه دروس حفظی برای شرکت در امتحانات و کنکور می‌پردازیم. اگر شما هم در یادگیری و به خاطر سپردن مطالب حفظی کتاب‌های درسی خود مشکل دارید؛ ما را تا انتهای این مقاله همراهی کنید.

تفاوت روش مطالعه دروس حفظی با دروس  محاسباتی

 در بسیاری از مواقع، وقتی علت تعیین رشته را از دانش آموزهای دبیرستانی می‌شنویم؛ به مسئله حفظی یا محاسباتی بودن درس‌ها برمی‌خوریم! شاید شما هم دیده باشید؛ که بسیاری از دانش آموزان در درس‌های محاسباتی بهتر از دروس حفظی بهتر عمل می‌کنند. برخی نیز با استفاده از روش مطالعاتی دروس حفظی خود، در این درس‌ها عملکرد بهتری نسبت به دروس محاسباتی دارند. این مسئله، گاهی آنقدر مهم می‌شود که دانش آموزان هنگام انتخاب رشته تنها همین را در نظر دارند!! به علاوه، این داستان را می‌توانیم در بسیاری از نتایج کنکور نیز ببینیم. داوطلبان بسیاری با استفاده از روش مطالعه دروس حفظی برای کنکور و کسب تراز بالا، توانسته‌اند به رتبه‌های خوبی برسند؛ در حالی که درصد دروس تخصصی آن‌ها چندان بالا نیست. اما تفاوت روش مطالعه دروس حفظی و محاسباتی چیست؟ به طور کلی، می‌توان گفت عواملی که روش های مطالعه دروس حفظی و محاسباتی را متفاوت می‌کنند؛ ماهیت آن و همچنین هدف از یادگیری آن است. در روش مطالعه دروس حفظی برای کنکور، هدف به خاطر سپردن مطالب و مفاهیم است. در حالیکه در مطالعه دروس محاسباتی ما به دنبال فهم مفاهیم برای حل مسائل هستیم. حال آنکه تنها فهم این مطالب کافی‌ است؛ و لازم به حفظ کردن آن‌ها به صورت دقیق و مو به مو نیست.

آیا باید حتما دروس حفظی را به حافظه بلندمدتمان منتقل کنیم؟

سوالی که بسیاری از دانش آموزان پیش از روش مطالعه دروس حفظی، مخصوصا برای کنکور دارند، این است؛ که آیا باید حتما دروس حفظی را به حافظه بلندمدتمان منتقل کنیم؛ تا بتوانیم سرجلسه از آن استفاده کنیم؟ در پاسخ به این سوال می‌توانیم بگوییم خیر! نوع و میزان اطلاعاتی که باید به حافظه بلند مدت منتقل شوند به موارد مختلفی، از جمله هدف از یادگیری، نوع اطلاعات و روش یادگیری بستگی دارد. اگر هدف شما صرفاً قبولی در آزمون یا امتحان است، ممکن است لازم باشد که حجم زیادی از اطلاعات را به طور موقت در حافظه کوتاه مدت خود ذخیره کنید. به علاوه، برخی از اطلاعات ذاتاً برای ذخیره سازی در حافظه بلند مدت مناسب تر هستند. به عنوان مثال، حقایق تاریخی، فرمول های علمی و تعاریف اصطلاحات تخصصی معمولاً باید به حافظه بلند مدت منتقل شوند. از سوی دیگر، نحوه یادگیری و روش مطالعه دروس حفظی توسط شما نیز بر اینکه آیا اطلاعات در حافظه بلند مدت ذخیره می شوند یا خیر، تأثیر می گذارد. فعالانه یادگیری و تمرین اطلاعات به شما کمک می کند تا آنها را به حافظه بلند مدت خود منتقل کنید.

 

بهترین زمان برای مطالعه و یادگیری دروس حفظی چه زمانیست؟

بسیاری از دانش آموزان به یک زمان طلایی برای مطالعه و پیاده سازی روش مطالعه دروس حفظی خود نیاز دارند. بنابراین ما خیلی با این پرسش روبه رو می‏شویم؛ «بهترین زمان برای یادگیری دروس حفظی چه زمانی است؟» به طور کلی، این مسئله به عوامل مختلفی بستگی دارد. در ادامه موارد موثر بر زمان مطالعه را بررسی می‏کنیم.

• ریتم شبانه روزی بدن شما: برخی افراد صبح ها سرحال تر و هوشیارتر هستند؛ و تمرکز بهتری برای یادگیری دارند، در حالی که برخی دیگر شب ها بازدهی بیشتری دارند. به “ساعت جغد” و “ساعت خروس” خودتان توجه کنید و سعی کنید در زمانی که بیشترین انرژی و تمرکز را دارید، روش مطالعه دروس حفظی خود را پیاده کنید.
• محتوای مطالعه: برخی از مطالعات نشان داده اند که یادگیری اطلاعات جدید در صبح بهتر است، در حالی که مرور مطالب حفظ شده در بعد از ظهر یا شب موثرتر است.
• توانایی تمرکز شما: سعی کنید در زمانی مطالعه کنید که بتوانید بدون مزاحمت و با تمرکز کامل مطالعه کنید.

با این حال، شما می‏توانید با توجه به شرایط خود بهترین زمان را برای به کارگیری روش مطالعه دروس حفظی برای کنکور و امتحانات خود انتخاب کنید.

بهترین روش های مطالعه دروس حفظی

مطالعه و یادگیری دروس حفظی می تواند چالش برانگیز باشد؛ اما با استفاده از روش های صحیح می توانید آن را به طور موثرتری انجام دهید. برای برخی از افراد، مطالعه دروس حفظی تقریبا سخت و کسل کننده است. با این حال برخی دیگر با استفاده از روش مطالعه دروس حفظی مختص به خود، از ساعات مطالعاتشان لذت می‏برند. در ادامه به معرفی بهترین راهکار و روش های مطالعه دروس حفظی می‏پردازیم.

۱. پیش از استفاده از هر روش مطالعه دروس حفظی، شرایط را آماده کنید.

پیش از آنکه بخواهید به انتخاب یکی از روش های مطالعه دروس حفظی بپردازید؛ لازم است محیط مطالعه مناسب، آرام و بدون مشغله ذهنی را پیدا و برای مطالعه خود آماده کنید.  مطمئن شوید که به اندازه کافی استراحت کرده اید و تغذیه مناسبی داشته اید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله استراحت در دوران کنکور را مطالعه نمایید.. همچنین، پیش از مطالعه لازم است؛ برنامه ریزی کنید که چقدر می خواهید درس بخوانید و به آن پایبند باشید. در نهایت، مطمئن شوید که همه چیزهایی که برای مطالعه نیاز دارید، مانند کتاب، جزوه، مداد، لایترها و خودکارهایتان را در دسترس دارید. ب

۲. سعی نکنید همه چیز را به طور همزمان حفظ کنید!

یکی از اشتباهات بسیاری از دانش آموزان که روش مطالعه دروس حفظی آنها را ناکارآمد خواهد کرد؛ این است که می‏خواهند تمامی مطالب را با هم حفظ کنند. این عمل نه که نشدنی باشد؛ اما می‌‏تواند ساعات مطالعه را برای شما سخت و حتی غیر قابل تحمل کند. بنابراین، یکی از بهترین روش های مطالعه دروس حفظی چه برای کنکور و چه برای دیگر امتحانات؛ این است که مطالب را به بخش‌‏های کوچکتر تبدیل کنید. به جای اینکه حجم زیادی از اطلاعات را به طور همزمان مطالعه کنید؛ آن را به بخش‌های کوچک‌تر و قابل‌کنترل‌تر تقسیم کنید. روی هر بخش تمرکز کنید و پس از تسلط بر آن، به سراغ بخش بعدی بروید. این کار، به عنوان یک روش مطالعه دروس حفظی برای کنکور و امتحانات؛ می‌‏تواند ساعات مطالعه را برای شما قابل درک و لذتبخش کند.

۳. برای حفظ کردن مطالب، لازم است آنها را درک کنید.

یکی از مواردی که لازم است در هر روش مطالعه دروس حفظی برای کنکور و امتحانات به یاد داشته باشید؛ درک مطلب است. واقعیتی که وجود دارد؛ این است که شما نمی‏توانید بدون درک یک مطلب به حفظ کردن آن بپردازید. به‌طوری که حتی اگر هم مطالب را حفظ کنید؛ باید مطمئن باشید که به زودی فراموش خواهید کرد. بنابراین، قبل از شروع حفظ کردن، سعی کنید مطلب را به طور کامل درک کنید. مفاهیم را تجزیه و تحلیل کنید؛ مثال‌ها را بررسی کنید و در صورت نیاز از منابع دیگر کمک بگیرید. درک عمیق از موضوع، به شما کمک می‌کند تا اطلاعات را به طور معناداری به یکدیگر مرتبط کرده و به خاطر بسپارید.

۴. روش های مختلف را برای تکرار و مرور مطالب امتحان کنید

برای تثبیت اطلاعات در حافظه‌تان، آنها را به طور مرتب مرور کنید. می‌توانید از روش‌های مختلفی مانند خواندن با صدای بلند، نوشتن، یا استفاده از فلش‌کارت برای مرور مطالب استفاده کنید. تکرار و مرور مرتب مطالب، یکی از مهم‏ترین مواردی است که لازم است در روش مطالعه دروس حفظی برای کنکور به یاد داشته باشید. بنابراین، کمی بیشتر به تجزیه و توضیح این مورد اشاره داریم. شما می‏توانید به روش های مختلفی به تکرار و مرور مطالب در روش مطالعه دروس حفظی خود بپردازید.

• مرور فعال: مرحله اول یادآوری است؛ به جای خواندن مجدد مطالب، سعی کنید آنها را از حافظه خود بیرون بکشید. می‌‏توانید با پرسیدن سوال از خودتان، نوشتن نکات کلیدی یا توضیح دادن مطالب به شخص دیگر این کار را انجام دهید. سپس از خودتان امتحان بگیرید؛ از فلش کارت، آزمون های آنلاین یا پرسش و پاسخ با یک دوست استفاده کنید تا خودتان را ارزیابی کنید.
• مرور توزیعی: به جای اینکه همه چیز را یک باره مرور کنید، آن را به بخش های کوچکتر تقسیم کنید و در طول زمان آنها را مرور کنید. این به شما کمک می کند تا اطلاعات را در حافظه بلند مدت خود ذخیره کنید. این مورد در روش مطالعه دروس حفظی برای کنکور بسیار موثر و کارآمد است. طبق منحنی فراموشی، ما تمایل داریم چیزهایی را که به تازگی یاد گرفته ایم به سرعت فراموش کنیم. با مرور مطالب در فواصل زمانی که به تدریج افزایش می یابد؛ می توانید با این موضوع مبارزه کنید.
• استفاده از ابزارهای مختلف: از نقشه های ذهنی، خلاصه نویسی، ضبط صدا، فلش کارت برای مرور مطالب استفاده کنید. در نقشه ذهنی، ایده ها و مفاهیم را به صورت بصری با استفاده از نقشه ذهنی سازماندهی کنید. نکات کلیدی را به زبان خودتان خلاصه کنید. مطالب را با صدای خودتان ضبط کنید و به آنها گوش دهید. در نهایت، فلش کارت بسازید تا واژگان یا تعاریف را حفظ کنید. به طور مثال از روش یادداشت برداری در کنکور برای خلاصه نویسی استفاده نمایید.

۵. از گذشته به مطالب جدید پل بزنید!

شاید شما هم شنیده باشید؛ که نگاه کردن به گذشته تنها شما را به عقب برمی‏گرداند! حال اگر نخواهیم فضا را به یک تراژدی کلیشه‏ای تبدیل کنیم؛ می‏توانیم از گذشته برای یادگیری مطالب جدید استفاده کنیم. این تکنیک می‏تواند بهترین روش مطالعه دروس حفظی برای کنکور و امتحانات باشد. در این روش، می‌‏توانید اطلاعات جدید را به چیزهایی که قبلاً می‌دانید مرتبط کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا مطالب را به‌طور معناداری در حافظه‌تان ذخیره کنید. می‌توانید از تصاویر ذهنی، داستان‌ها، یا تشبیهات برای ایجاد این ارتباطات استفاده کنید. با این حال، حتی در خلاصه و جزوه نویسی‏هایتان نیز می‏توانید از این ترفند استفاده کنید. به عنوان مثال، می‏توانید جلوی مطالب جدید یک پرانتز باز کنید؛ و با یک کلمه از مطالب گذشته، آن را در حافظه خود برای مدت طولانی تری نگه دارید.

۶. چقدر حواس دارید؟ همه را به کار بگیرید.

هنگام مطالعه دروس حفظی، می‏توانید از تمامی حواسی که دارید؛ مانند بینایی، شنوایی و لامسه استفاده کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا اطلاعات را به طور عمیق‌تر و کامل‌تر درک و به خاطر بسپارید. برای این کار، می‌توانید مطالب را با صدای بلند بخوانید، آنها را بنویسید، یا از نمودارها و تصاویر استفاده کنید. با این‌حال، شما از روش‌های مختلفی با استفاده از حواستان به درک و حفظ مطالب حفظی پرداخته اید. حافظه‌ی تصویری، شنوایی و حتی احساس لامسه به شما کمک می‌کند؛ تا برای مدت طولانی‏تری مطالب را در حافظه خود نگهداری کنید.

۷. از تکنیک های حافظه سازی استفاده کنید!

تکنیک‌های حافظه‌سازی، از مهم‏ترین مواردی است؛ که می‌‏توانید در روش مطالعه دروس حفظی خود از آن استفاده کنید. تکنیک‌های بسیاری برای حافظه سازی و نگهداری مطالب و وقایع در ذهن وجود دارند؛ که در ادامه به برخی از رایج‌‏ترین آن‏ها اشاره خواهیم کرد.

• تکنیک پومودورو (Pomodoro technique): این روش شامل تمرکز بر روی یک مطلب به مدت 25 دقیقه بدون وقفه و سپس 5 دقیقه استراحت است. این چرخه را 4 بار تکرار کنید؛ و سپس 20 دقیقه استراحت کنید. این روش به شما کمک می کند تا تمرکز خود را حفظ کرده و از خستگی ذهنی جلوگیری کنید.
• قصر حافظه:با تجسم یک مکان آشنا و مرتبط با اطلاعاتی که می خواهید حفظ کنید؛ می توانید آنها را به طور موثرتر به خاطر بسپارید. جزئیات را به تصاویر و اشیاء تبدیل کنید و آنها را در مکان های مختلف قصر حافظه خود قرار دهید.
• تکرار با فاصله:به جای اینکه همه چیز را یک باره حفظ کنید، اطلاعات را در فواصل زمانی مختلف مرور کنید. این کار به شما کمک می کند تا از فراموشی آنها جلوگیری کرده و آنها را به طور عمیق تر در حافظه خود تثبیت کنید.
• تکنیک لایتنر:از یک جعبه با چندین محفظه برای نگهداری کارت های فلش کارت استفاده کنید. هر بار که به درستی به سوالی پاسخ می دهید؛ کارت را به محفظه بعدی منتقل کنید. با این روش مطالعه دروس حفظی، به مرور زمان، زمان بین مرور کارت ها افزایش می‏یابد و به شما کمک می کند تا اطلاعات را به طور ماندگار به خاطر بسپارید.
• ایجاد ارتباط:بین اطلاعات جدید و دانش قبلی خود ارتباط برقرار کنید. این کار به شما کمک می کند تا مفاهیم را بهتر درک کرده و آنها را به خاطر بسپارید.
• تدریس به دیگران:بهترین راه برای یادگیری عمیق یک موضوع، تدریس آن به دیگران است. با توضیح مفاهیم به دیگران، نه تنها آنها را به طور کامل درک می کنید، بلکه آنها را در حافظه بلند مدت خود نیز تثبیت می کنید. شما می‏توانید از این تکنیک به عنوان بهترین روش مطالعه دروس حفظی برای کنکور، استفاده کنید.

عوامل موثر بر یادگیری و مطالعه دروس حفظی

• انگیزه: داشتن انگیزه قوی برای یادگیری در روش مطالعه دروس حفظی، یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در موفقیت است. اگر به موضوعی که می‌خواهید یاد بگیرید علاقه داشته باشید؛ احتمال اینکه آن را به خوبی یاد بگیرید بیشتر است.
• تمرکز: توانایی تمرکز بر روی مطالب درسی حین مطالعه بسیار مهم است. عوامل مختلفی مانند استرس، خستگی و محیط نامناسب می‌توانند قدرت تمرکز شما را کاهش دهند.
• سبک یادگیری: هر فرد سبک یادگیری متفاوتی دارد. برخی افراد با مطالعه متن یاد می‌گیرند؛ در حالی که برخی دیگر با گوش دادن به درس یا مشاهده فیلم آموزشی بهتر یاد می‌گیرند. مهم است که سبک یادگیری خود را بشناسید و از روش‌هایی برای مطالعه استفاده کنید که برای شما موثرتر است.

• روش مطالعه: روش مطالعه دروس حفظی شما تاثیر زیادی بر کیفیت یادگیری شما دارد. استفاده از تکنیک‌های مناسب مطالعه مانند تقسیم‌بندی مطالب، مرور و تکرار، ایجاد ارتباط بین اطلاعات می‌تواند به شما کمک کند تا مطالب را بهتر یاد بگیرید و به خاطر بسپارید.
• محیط مطالعه: محیط مطالعه باید آرام و بدون مزاحم باشد. نور کافی و تهویه مناسب را فراهم کنید.
• زمان مطالعه: بهترین زمان برای  روش مطالعه دروس حفظی زمانی است که شما بیشترین تمرکز و انگیزه را دارید. برخی افراد صبح‌ها تمرکز بیشتری دارند، در حالی که برخی دیگر عصرها بهتر مطالعه می‌کنند.
• تغذیه و خواب: تغذیه سالم و خواب کافی برای سلامت مغز و حافظه ضروری است. از مصرف غذاهای پرچرب و شکر خودداری کنید و هر شب 7 تا 8 ساعت بخوابید.

سخن پایانی

 روش مطالعه دروس حفظی برای هر شخص می‏تواند متفاوت باشد. چرا که، ظرفیت حافظه هر فرد متفاوت است. برخی افراد به طور طبیعی حافظه بهتری نسبت به افراد دیگر دارند. با این حال، با استفاده از تکنیک‌های حافظه‌سازی می‌توان ظرفیت حافظه را تا حد زیادی افزایش داد. با توجه به این عوامل و استفاده از راهکارهای مناسب در روش مطالعه دروس حفظی برای کنکور و امتحانات، می‌توانید توانایی خود را در یادگیری و مطالعه دروس حفظی به طور قابل توجهی افزایش دهید.